Giới thiệu chung
Bệnh gút là một dạng viêm khớp phổ biến và phức tạp có thể ảnh hưởng đến bất cứ ai. Bệnh được đặc trưng bởi các cơn đau, sưng, tấy đỏ và đau dữ dội, đột ngột ở một hoặc nhiều khớp, thường gặp nhất là ở khớp bàn ngón chân cái. Cơn gút có thể xảy ra đột ngột, thường khiến bạn thức giấc vào nửa đêm với cảm giác ngón chân cái như đang bị bỏng. Khớp bị viêm sẽ sưng, nóng, và đau dữ dội đến mức chỉ sờ nhẹ cũng có thể không chịu đựng được. Các triệu chứng bệnh gút có thể xuất hiện và và hết, nhất là khi dùng thuốc chống viêm, nhưng bệnh có thể tái phát, nặng lên và để lại nhiều di chứng. Có nhiều cách để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa các đợt bùng phát nhưng bạn cần hiểu về bệnh, biết cách phòng tránh.
Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gút thường xảy ra đột ngột và vào ban đêm, có thể bao gồm:
Đau khớp dữ dội tại vị trí tổn thương, cơn đau có thể trầm trọng nhất trong vòng 4 đến 12 giờ đầu. Khớp bị bệnh bị viêm và đỏ, trở nên sưng, mềm, ấm hoặc nóng, đau tự nhiên hoặc khi ấn vào. Một số trường hợp, cám giác khó chịu ở khớp có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần sau khi cơn đau đã giảm hoặc hết đau. Bệnh gút thường ảnh hưởng đến ngón chân cái nhưng có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào. Các khớp khác thường bị ảnh hưởng bao gồm mắt cá chân, khớp gối, khuỷu tay, cổ tay và ngón tay. Các đợt bệnh tái phát về sau có thể kéo dài hơn và ảnh hưởng đến nhiều khớp hơn. Khớp bị bệnh sẽ bị hạn chế vận động. Khi bệnh gút tiến triển, bạn có thể không thể vận động các khớp và đi lại một cách bình thường.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Nếu bạn bị đau đột ngột và dữ dội ở khớp, hãy đến gặp bác sĩ. Bệnh gút không được điều trị có thể dẫn đến đau nặng hơn và tổn thương khớp. Hãy tìm gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bị sốt và khớp nóng và viêm, đó có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng.
Nguyên nhân
Bệnh gút xảy ra khi các tinh thể urat tích tụ trong khớp của bạn, gây viêm và đau dữ dội khi bị bệnh khởi phát. Tinh thể urat có thể hình thành khi bạn nồng độ axit uric trong máu cao. Cơ thể bạn sản xuất axit uric khi có phân hủy purin – một chất được tìm thấy tự nhiên trong cơ người.
Purin cũng được tìm thấy trong một số loại thực phẩm, bao gồm thịt đỏ và nội tạng, chẳng hạn như gan. Hải sản giàu purine bao gồm cá cơm, cá mòi, trai, sò điệp, cá hồi và cá ngừ… Đồ uống có cồn, đặc biệt là bia và đồ uống có đường trái cây (fructose) làm tăng nồng độ axit uric.
Thông thường, axit uric hòa tan trong máu và đi qua thận vào nước tiểu. Nhưng đôi khi cơ thể bạn sản xuất quá nhiều axit uric hoặc thận bài tiết quá ít axit uric. Khi điều này xảy ra, axit uric có thể tích tụ, tạo thành các tinh thể muối urat nhọn, hình kim trong khớp hoặc mô xung quanh khớp gây đau, viêm và sưng.
Yếu tố nguy cơ
Bạn có nhiều khả năng xuất hiện bệnh gút nếu bạn có lượng axit uric cao trong cơ thể. Các yếu tố làm tăng nồng độ axit uric trong cơ thể bạn bao gồm:
Do chế độ ăn: Chế độ ăn nhiều thịt đỏ, động vật có vỏ và uống đồ uống có đường trái cây (fructose) làm tăng nồng độ axit uric, làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút. Uống rượu, đặc biệt là bia, cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút.
Cân nặng: Nếu bạn thừa cân, cơ thể bạn sẽ sản xuất nhiều axit uric hơn và thận sẽ gặp khó khăn hơn trong việc đào thải axit uric.
Tình trạng sức khỏe: Một số bệnh và tình trạng bệnh làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút bao gồm huyết áp cao không được điều trị và các bệnh mãn tính như đái tháo đường, béo phì, hội chứng chuyển hóa và các bệnh về tim và thận.
Một số loại thuốc: Aspirin liều thấp và một số loại thuốc dùng để điều trị tăng huyết áp bao gồm thuốc lợi tiểu thiazide, thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) và thuốc chẹn beta cũng có thể làm tăng nồng độ axit uric. Việc sử dụng thuốc chống thải ghép được kê đơn cho những người đã được ghép tạng cũng có thể gây tăng acid uric.
Tiền sử gia đình mắc bệnh gút: Nếu các thành viên khác trong gia đình bạn bị bệnh gút, bạn sẽ có nhiều khả năng mắc bệnh hơn.
Tuổi và giới tính: Bệnh gút xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới, chủ yếu là do phụ nữ có xu hướng có nồng độ axit uric thấp hơn. Tuy nhiên, sau khi mãn kinh, nồng độ axit uric của phụ nữ gần bằng với nam giới. Nam giới cũng có nhiều khả năng bị bệnh gút sớm hơn, thường ở độ tuổi từ 30 đến 50 trong khi phụ nữ thường bị bệnh và biến chứng bệnh sau khi mãn kinh.
Phẫu thuật hoặc chấn thương: Việc phải phẫu thuật hoặc bị chấn thương thường làm xuất hiện cơn gút. Ở một số người, việc tiêm chủng cũng có thể gây ra cơn bùng phát bệnh gút.
Biến chứng
Những người mắc bệnh gút lần đầu nếu không được điều trị có thể tiến triển dẫn đến các tình trạng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như:
Tái phát cơn gút: Một số người có thể không bao giờ gặp lại các dấu hiệu và triệu chứng bệnh gút nữa. Nhưng phần lớn có thể xuất hiện lại cơn gút một hoặc nhiều lần mỗi năm sau lần bị đầu tiên. Thuốc có thể giúp ngăn ngừa các cơn gút ở những người bị bệnh gút tái phát. Nếu không được điều trị, bệnh gút có thể gây bào mòn và phá hủy khớp.
Bệnh gút mạn tính: Bệnh gút không được điều trị có thể khiến tinh thể urat hình thành dưới da trong các hạt gọi là tophi. Tophi có thể xuất hiện ở một số khu vực, chẳng hạn như ngón tay, bàn tay, bàn chân, khuỷu tay hoặc gân Achilles dọc theo phía sau mắt cá chân của bạn. Tophi thường không gây đau nhưng chúng có thể bị sưng và đau khi bị trong cơn gút.
Sỏi thận: Tinh thể urat có thể tích tụ trong đường tiết niệu của người bị bệnh gút, gây sỏi thận. Dùng thuốc có thể giúp giảm nguy cơ sỏi thận.